Nowoczesne zasady odżywiania

Są książki, które na zawsze zapadają w pamięć. Są takie, które zmieniają życie. Do nich w mojej ocenie należy „The China Study”, w polskiej wersji językowej nosi tytuł „Nowoczesne zasady odżywiania”. Spośród masy książek, które przeczytałam na temat odżywiania, ta jest dla mnie zdecydowanie numerem 1.

Autor, T. Colin Campbell, to emerytowany obecnie profesor Katedry Biochemii Odżywiania na Uniwersytecie Cornella. Jest beneficjentem ponad 70 grantów naukowych oraz autorem lub współautorem ponad 300 artykułów naukowych. Przyczynił się do odkrycia dioksyny. Koordynował Badanie Chińskie, które jest sercem tej książki.
Prof. Campbell to absolutny gigant w dziedzinie badań zależności pomiędzy odżywianiem a zdrowiem. 40 lat spędził w środowisku akademickim Uniwersytetu Cornell, gdzie główne obowiązki pełnił na Wydziale Nauk o Żywieniu, od dawna uznawanym za czołowy tego rodzaju wydział w Stanach Zjednoczonych. W trakcie swojej kariery zawodowej prowadził badania naukowe, nauczał oraz tworzył strategie zdrowotne na najwyższych szczeblach.

Drugi z autorów to syn prof. Campbella, Tom Campbell, który przyczynił się do tego, że książka jest zrozumiała i łatwa w odbiorze dla przeciętnego czytelnika.
Napisanie tej książki zajęło autorom 3,5 roku. Projekt ten sprawił, że Tom Campbell wybrał karierę medyczną. Został lekarzem rodzinnym. Zdobywszy doświadczenie w dziedzinie odżywiania, w swojej praktyce zawodowej stosuje podejście holistyczne.
Obecnie jest związany z University of Rochester Medical School, jest również dyrektorem wykonawczym organizacji non profit – Center for Nutrition Studies, oferującej wiele kursów online, które są częścią partnerskiego programu online prowadzonego z Uniwersytetem Cornella.

Jak pisze prof. Campbell- ta książka to „opowieść zaczynająca się w gospodarstwie, w którym się wychował, a kończąca się na nowym sposobie rozumienia związków między odżywianiem a zdrowiem.”
Praca zawiera ponad 750 pozycji w bibliografii, z których dużą część stanowią raporty badań publikowanych w czasopismach medycznych. Podzielona jest na 4 główne części:

BADANIE CHIŃSKIE
CHOROBY CYWILIZACYJNE
PRZEWODNIK PO WŁAŚCIWYM ODŻYWIANIU
CZEMU NIE SŁYSZAŁEŚ O TYM WCZEŚNIEJ

Część I stanowi zapis jego kariery i odkryć, które mocno zaskoczyły jego samego. Wyniki badań początkowo wydawały się niewiarygodne, ale okazało się, że nie ma od nich żadnych wyjątków.
Dorastał w gospodarstwie mleczarskim i już w szkole średniej zastanawiał się nad sposobami poprawy jakości produktów zawierających białko zwierzęce. Zawsze wierzył, że należy spożywać więcej białka zwierzęcego wysokiej jakości. Po kilkudziesięciu latach badań doszedł jednak do odmiennego wniosku, a mianowicie, że dieta najkorzystniejsza dla naszego zdrowia powinna być pozbawiona mięsa i nabiału.
Kontrowersyjne wyniki jego badań naukowych z dziedziny biomedycyny prowadzonych przez 4 dekady, a także wyniki trwającego 27 lat programu badawczego na zwierzętach (dotowanego przez instytuty o największej renomie) dowodzą, że właściwe odżywianie może uratować życie oraz stanowi najsilniejsze narzędzie do walki z chorobami.

Badania populacyjne, które koordynował obejmowały:
– badania dotyczące raka wątroby u filipińskich dzieci i spożywania przez nie aflatoksyny, którą uważano za najsilniejszy czynnik rakotwórczy, jaki kiedykolwiek odkryto. Aflatoksyna jest mykotoksyną, toksyną pleśni produkowaną przez grzyby (orzechy ziemne często były nią skażone)
– narodowy program tworzenia ośrodków samopomocy dla niedożywionych filipińskich dzieci w wieku przedszkolnym
– badanie czynników żywieniowych mających wpływ na gęstość kości i osteoporozę u 800 kobiet w Chinach
– badanie biomarkerów wskazujących na proces rozwoju raka piersi
– ogólnonarodowe, epidemiologiczne badanie czynników dietetycznych i stylu życia, w powiązaniu ze śmiertelnością z powodu chorób w 170 wioskach w Chinach i na Tajwanie (zwane pod nazwą Badania Chińskiego). Rozpoczęło się w 1983 roku i trwało ponad 20 lat.

Badanie Chińskie jest najpełniejszym i najbardziej wnikliwym badaniem wpływu odżywiania na zdrowie, jakie kiedykolwiek przeprowadzono w historii medycyny eksperymentalnej; najobszerniejszym, jakie kiedykolwiek przeprowadzono na ludziach. Nie miało sobie równych pod względem dokładności, jakości i unikalności. „New York Times” nazwał je Grand Prix epidemiologii.
Badanie Chińskie, opisane w książce to zwieńczenie 20-letniej współpracy z uniwersytetem Cornella i Oxfordem oraz z Chińską Akademią Medycyny Profilaktycznej. Pierwsze wspólne przedsięwzięcie badawcze Chin i Stanów Zjednoczonych. Prof. Campbell pełnił w zespole funkcję dyrektora projektu.

Badanie przeprowadzono na 6500 dorosłych w 65 prowincjach w wiejskich obszarach Chin. Wykorzystano w nim związek między 367 zmiennymi. Jego efektem jest wskazanie ponad 8 tys. statystycznie istotnych związków między stylem życia, odżywianiem i chorobami.
Wyniki były jasne: nawet w grupach społecznych, w których zjadano niewielkie ilości pokarmów pochodzenia zwierzęcego, osoby spożywające więcej produktów zwierzęcych miały wyższy poziom cholesterolu, a on z kolei był związany z wyższym ryzykiem zapadalności na choroby cywilizacyjne w bardziej zamożnych krajach, np. na różne rodzaje raka oraz cukrzycy.
Ludzie, którzy spożywali najwięcej żywności pochodzenia zwierzęcego, najczęściej zapadali na najwięcej chorób przewlekłych. Nawet spożycie stosunkowo niedużej ilości produktów pochodzenia zwierzęcego miało negatywne skutki. Ludzie, których dieta oparta była na produktach roślinnych, byli najzdrowsi i nie cierpieli na choroby przewlekłe. Wyniki zarówno początkowych, przeprowadzanych na zwierzętach, badań dotyczących oddziaływania białka zwierzęcego, jak i szeroko zakrojonych badań nad sposobem odżywiania się ludzi, okazały się spójne. Konsekwencje spożywania składników odżywczych pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego były znacząco różne.

Prof. Campbell w swojej pracy w głównej mierze skupiał się na badaniu białek i rozwoju nowotworów. Przez dziesięciolecia prowadził eksperymentalne badania nad dietą i rakiem przy użyciu wielu gryzoni. Wyniki badań wykazały, że raka wywołanego przez substancje rakotwórczą można całkowicie kontrolować przy pomocy odpowiedniego dawkowania białka. Okazało się, że diety wysokobiałkowe są najbardziej niebezpieczne. Dieta składająca się w 5% z białka pozwoliła zahamować rozwój raka we wczesnym stadium, podczas gdy dieta składająca się w 20% z białka przyspieszyła jego rozwój. Wykazano, że rozwój i regresja nowotworu mogą być „włączane” i „wyłączane” przez odżywianie, pomimo bardzo silnych predyspozycji genetycznych.
Jednym ze skutków właściwego odżywiania jest zapobieganie chorobom uznawanym za genetycznie dziedziczone.
Białkiem, które zgodnie z wynikami eksperymentu przyczynia się do rozwoju raka (jest wyjątkowo silnym promotorem nowotworów u szczurów, którym podawano aflatoksynę), była kazeina, występująca w krowim mleku (stanowi ona 87% białka mleka krowiego). Białko zawarte w pszenicy i soi przyjmowane w naturalnym pożywieniu nie sprzyja rozwojowi raka, nawet przyjmowane w znacznych ilościach. Ponadto okazało się, że spożycie białka na wiele sposobów wpływa na wzrost zapadalności na raka i jego rozwój.
Odżywianie jest o wiele ważniejsze w kontrolowaniu promocji raka niż dawka inicjującego czynnika rakotwórczego. Wyłonił się następujący schemat: składniki żywności pochodzenia zwierzęcego zwiększały rozwój guzów, podczas gdy składniki odżywcze z pożywienia roślinnego zmniejszały go.

Część II książki zawiera przekonujące argumenty naukowe za pełnoziarnistą dietą roślinną (rozdziały podzielone są wg chorób). Autorzy zebrali opracowania badawcze innych naukowców i klinicystów z ostatnich 50 lat. Ważna jest spójność dowodów dotyczących tak różnorodnej grupy chorób.

Te odkrycia pokazują, że choroby serca, cukrzyca i otyłość mogą ustąpić, jeśli zastosuje się zdrową dietę. Inne opracowania w przekonujący sposób dowodzą, że dietą można wpływać na różne rodzaje nowotworów, rozwój chorób autoimmunologicznych, zdrowie kości i nerek, choroby oczu i układu nerwowego osób starszych (np. zaburzenia poznawcze i choroba Alzheimera). Co najważniejsze, dieta, która przyczyniała się do ustąpienia tych chorób lub im zapobiegała, była tą samą dietą opartą na pełnych ziarnach zbóż, która w badaniu doświadczalnym prof. Campbella na zwierzętach oraz w Badaniu Chińskim okazała się optymalna dla zdrowia.

Szczególnie interesujące informacje zawarte w tym rozdziale wypunktowałam poniżej.

Dieta, która pomaga stracić zbędne kilogramy na krótką metę, powinna również pomóc utrzymać zdrowie na dłuższą metę. Tak właśnie jest Pełnowartościowa Nieprzetworzona Dieta Roślinna (Whole Food Plant-Based Diet). Pozwala ona utrzymać ciężar ciała pod kontrolą na 2 sposoby. Po pierwsze powoduje uwalnianie kalorii w postaci ciepła, zamiast magazynowania ich w postaci tkanki tłuszczowej. Po drugie, dieta roślinna wspiera aktywność fizyczną. A gdy spada waga, łatwiej być aktywnym. Dieta i aktywność fizyczna wspólnie redukują ciężar ciała i poprawiają ogólny stan zdrowia. Błędem jest koncentrowanie się na otyłości bez uwzględnienia jej związku z innymi schorzeniami oraz obwinianie genów za otyłość. To pozwala zrzucić winę na przyczynę, której nie jesteśmy w stanie kontrolować. A możemy kontrolować przyczynę – wystarczy użyć widelca.

Nawet, kiedy choroba serca jest w zaawansowanym stadium, można odwrócić jej bieg, wprowadzając zmiany w naszej diecie i trybie życia (badania na grupie pacjentów przeprowadzone niezależnie przez doktora Deana Ornisha i doktora Caldwella Esselstyna Jr.). Swój sukces udowodnili za pomocą angiogramów (zdjęć rentgenowskich naczyń sercowych). Pomimo zablokowania tętnic w wyniku długoletnich złych nawyków, choroba cofnęła się w krótkim czasie.

Cukrzyca typu 2 jest chorobą całkowicie uleczalną. Przy ścisłym stosowaniu Pełnowartościowej Nieprzetworzonej Diety Roślinnej (bogatej w błonnik i węglowodany, a ubogiej w tłuszcz) możliwe jest odstawienie leków już po kilku tygodniach (oczywiście pod kontrolą lekarza).

We wszystkich chorobach autoimmunologicznych analizowanych pod kątem związku z odżywianiem, spożywanie pokarmów odzwierzęcych, a dokładniej krowiego mleka, zwiększało ryzyko zachorowania.

Liczne badania międzynarodowe dowodzą, że cukrzyca typu 1, poważna choroba autoimmunologiczna, ma związek ze spożywaniem mleka krowiego i przedwczesnym odstawieniem dziecka od piersi. Nawet jeśli jednostka posiada gen odpowiedzialny za chorobę (lub geny), choroba rozwinie się tylko jako odpowiedź na pewne warunki żywieniowe i/lub środowiskowe. Geny nie działają w próżni, potrzebują katalizatora, czegoś, co uruchomi ich aktywność. Dzieci zbyt wcześnie odstawiane od piersi i karmione krowim mlekiem są średnio 50-60% bardziej narażone na cukrzycę typu 1 (1,5-1,6 razy wyższe ryzyko).

90-95% ekspozycji na toksyczne środki chemiczne obecne w środowisku (większość z nich ma związek z zanieczyszczeniami przemysłowymi) bierze się ze spożywania produktów odzwierzęcych. Stopień zagrożenia przez kancerogen wprowadzony do organizmu jest kontrolowany przez składniki diety. Środki chemiczne obecne w środowisku mają wyraźnie mniejsze znaczenie w rozwoju raka piersi niż żywność. Toksyczność naszej diety to główna przyczyna nowotworów.

Geny determinują jedynie około 2-3% całkowitego ryzyka nowotworu. Dieta i styl życia były głównymi determinantami raka piersi i jelita grubego oraz chorób serca. Predyspozycje genetyczne nie są równie istotne. Istnieje ścisła zależność miedzy wysoką zawartością białka zwierzęcego oraz tłuszczu w diecie a hormonami płciowymi i wczesnym rozpoczęciem miesiączkowania. Obydwa czynniki zwiększają ryzyko raka piersi. Zatem dieta dzieci nie powinna być bogata w produkty pochodzenia zwierzęcego.

Białko zwierzęce osłabia zdrowie kości, m.in. z powodu zakwaszenia organizmu. Skutecznym czynnikiem prognozującym osteoporozę jest stosunek spożywanego białka zwierzęcego do roślinnego. Im więcej tego pierwszego, tym większe ryzyko zachorowania.
Oczy. Za występowanie zwyrodnienia plamki żółtej i jaskry prawdopodobnie odpowiedzialny jest nadmiar wolnych rodników, spowodowany spożywaniem pokarmów odzwierzęcych. Redukowany może być za pomocą diety roślinnej. Ryzyko zwyrodnienia plamki żółtej może być obniżone aż o 88% dzięki spożywaniu odpowiednich pokarmów bogatych w karotenoidy (grupa przeciwutleniaczy obecnych w kolorowych częściach warzyw i owoców). U ludzi spożywających najwięcej luteiny, występuje o połowę niższe ryzyko zachorowania na zaćmę, niż u tych, którzy spożywają jej najmniej. Luteina to rodzaj przeciwutleniacza, występuje w szpinaku i innych ciemnozielonych warzywach liściastych.

Stosowanie diety roślinnej pomaga zachować optymalne funkcje mózgu. Choroba Alzheimera również jest powiązana z odżywianiem i występuje razem z chorobą układu krążenia, co sugeruje, że obie mają wspólne przyczyny. Najlepszy sposób zapobiegania im to dieta.

W części III książki autorzy przedstawiają praktyczne wskazówki, jak odżywiać się właściwie. Uwzględniono tu 8 zasad odżywiania i zdrowia, wskazówki dotyczące okresu przejściowego oraz wyjaśnienie jak się ma wegetarianizm i weganizm do nieprzetworzonych produktów roślinnych.

Część IV jest dość obszerna i skupia się na wyjaśnieniu, dlaczego tak ważna wiedza nie jest szeroko nagłaśniana. Autorzy rozmawiali z wieloma lekarzami i pytali ich, dlaczego system zdrowotny i przemysł spożywczy nie korzystają z oczywistych odkryć nauki. Uwzględniono tu historię kariery doktora Caldwella B. Esselstyna Jr. oraz doktora Johna McDougalla. Bardzo ciekawy rozdział.

Na końcu książki mamy jeszcze dodatki, z których szczególnie interesujący jest ten o związkach „witaminy” D – wpływie witaminy D i jej metabolitów na kilka chorób omawianych w niniejszej pozycji.

Książka „The China Study” w Stanach Zjednoczonych została wydana w 2005 roku i od tamtej pory sprzedano ją w nakładzie ponad miliona egzemplarzy. Okazała się jedną z najbardziej wpływowych książek na temat diety w ciągu ostatnich 20 lat.

Oby i u nas wiedza w niej zawarta dotarła do jak największej liczby osób. To pozwoli podejmować każdemu bardziej świadome decyzje dotyczące żywienia.

Liczba dowodów zebranych przez naukowców z całego świata pokazuje bowiem, że ta sama dieta, która pozwala zapobiegać nowotworom, równie dobrze sprawdza się w walce z otyłością, cukrzycą, kataraktą, zwyrodnieniem plamki żółtej, chorobą Alzheimera, dysfunkcjami poznawczymi, stwardnieniem rozsianym, osteoporozą i innymi chorobami. Co więcej, ta dieta przyniesie korzyści każdemu, niezależnie od predyspozycji genetycznych i osobistych obciążeń.

Żadna pojedyncza interwencja chemiczna nigdy nie dorówna mocy zdrowej żywności.
Pomimo istnienia wszystkich lekarskich gadżetów, technologii, szkoleń i wiedzy, nic nie jest bardziej efektywne, niż nakierowanie pacjenta na dobry styl życia.

Poniżej zamieszczam szczegółowy spis treści z uwzględnieniem podrozdziałów, co daje pełniejszy obraz zagadnień poruszanych w książce. Mam nadzieję, że będzie to dodatkową zachętą, by sięgnąć po tę lekturę. Gorąco polecam!

Podaję również tytuły filmów dokumentalnych nawiązujących do badań prof. Campbella, które warto obejrzeć:
“Forks over Knives”
“Planeat” („Przejadanie Ziemi”)
“PlantPure Nation”
“Eating You Alive”
“Food Choices”

Colin Campbell, Thomas M. Campbell II
„Nowoczesne zasady odżywiania”, wydawnictwo Galaktyka, Łódź 2011, 2017 r.

SPIS TREŚCI

PODZIĘKOWANIA (PIERWSZE WYDANIE)…….9
PODZIĘKOWANIA (DRUGIE WYDANIE)…….11
PRZEDMOWA (PIERWSZE WYDANIE)……13
SŁOWO WSTĘPNE (PIERWSZE WYDANIE)……15
WSTĘP….17

CZĘŚĆ I. BADANIE CHIŃSKIE

STAJEMY PRZED PROBLEMEM, POTRZEBUJEMY ROZWIĄZANIA….27

KOMU CHOROBĘ?
UPS… WCALE NIE CHCIELIŚMY!
DROGI GRÓB
ABY ZMNIEJSZYĆ CHAOS
INNY RODZAJ RECEPTY
OBIETNICA PRZYSZŁOŚCI
PROSTE POCZĄTKI

KRÓLESTWO BIAŁKA….43

NACISK NA JAKOŚĆ
NIEDOBÓR BIAŁKA
KARMIENIE DZIECI
ODKRYCIE, ZA KTÓRE WARTO UMRZEĆ
NATURA NAUKI- CO MUSISZ WIEDZIEĆ, ABY ZROZUMIEĆ BADANIA
KORELACJA KONTRA PRZYCZYNOWOŚĆ
POZIOM ISTOTNOŚCI
MECHANIZMY DZIAŁANIA
METAANALIZA

WYŁĄCZYĆ NOWOTWÓR….57

PARÓWKOWY POCISK
Z POWROTEM DO BIAŁKA
TRZY ETAPY NOWOTWORU
BIAŁKO I INICJACJA
BIAŁKO I PROMOCJA
BIAŁKO BIAŁKU NIERÓWNE
WIELKI FINAŁ
INNE NOWOTWORY I CZYNNIKI RAKOTWÓRCZE
POWAŻNIEJSZE KONSEKWENCJE

LEKCJA Z CHIN….81

POCZTÓWKA
ATLAS NOWOTWORÓW
ZŁOŻYĆ W CAŁOŚĆ
CHIŃSKIE DOŚWIADCZENIA ŻYWIENIOWE
CHOROBY BIEDY I CHOROBY DOBROBYTU
CHOLESTEROL WE KRWI A CHOROBY
W TWOIM JEDZENIU- W TWOJEJ KRWI
CHOLESTEROL WE KRWI A DIETA
TŁUSZCZ A RAK PIERSI
TŁUSZCZ A NOWOTWORY
DUŻE ZNACZENIE BŁONNIKA
PRZECIWUTLENIACZE: PIĘKNY ZBIÓR
KRYZYS ATKINSA
CAŁA PRAWDA O WĘGLOWODANACH
WAGA BADANIA CHIŃSKIEGO
DIETA A MASA CIAŁA
ZATACZAJĄC KOŁO
TWORZĄC CAŁOŚĆ

CZĘŚĆ II. CHOROBY CYWILIZACYJNE

ZŁAMANE SERCA….123

WSZYSCY TO ROBIĄ
ZAWAŁ SERCA
FRAMINGHAM
POZA GRANICAMI
BADANIE WYPRZEDZAJĄCE SWÓJ CZAS
WSPÓŁCZESNOŚĆ
CHIRURGIA: UROJONY WYBAWCA
DR CALDWELL B. ESSELSTYN JR.
DR DEAN ORNISH
PRZYSZŁOŚĆ

OTYŁOŚĆ….147

DZIECI
KONSEKWENCJE DLA DOROSŁYCH
ROZWIĄZANIE
CZY TO POSKUTKUJE U CIEBIE
WYSIŁEK FIZYCZNY
W DOBRYM KIERUNKU

CUKRZYCA…..156

DIABEŁ O DWÓCH TWARZACH
ZABAWA W CHOWANEGO
W JEDNEJ POPULACJI
WYLECZYĆ NIEULECZALNE
SIŁA PRZYZWYCZAJEŃ

POWSZECHNE RODZAJE RAKA: RAK PIERSI, PROSTATY I JELITA GRUBEGO….168

RAK PIERSI
CZYNNIKI RYZYKA
POWSZECHNE ZAGADNIENIA (Geny, Badania przesiewowe i pozadietetyczne metody profilaktyki zdrowotnej, Środki chemiczne obecne w środowisku, Hormonalna terapia zastępcza)
RAK JELITA GRUBEGO (W TYM OKRĘŻNICY I ODBYTNICY)
ROZBIEŻNOŚCI GEOGRAFICZNE
KONKRETNY LEK
INNE CZYNNIKI
W POSZUKIWANIU PROBLEMÓW
RAK PROSTATY
MECHANIZMY
DR ORNISH I JEGO TERAPIA RAKA PROSTATY
ZŁOŻENIE W CAŁOŚĆ

CHOROBY AUTOIMMUNOLOGICZNE….194

ATAK NA INTRUZA
ATAK NA NAS SAMYCH
CUKRZYCA TYPU 1
KONTROWERSJA KONTROWERSJI
STWARDNIENIE ROZSIANE I INNE CHOROBY AUTOIMMUNOLOGICZNE
PODOBIEŃSTWO CHORÓB AUTOIMMUNOLOGICZNYCH

DESTRUKCJA O SZEROKIM ZASIĘGU: CHOROBY KOŚCI, NEREK, OCZU I MÓZGU….212

OSTEOPOROZA
NERKI
PROBLEMY Z OCZAMI
DIETA NA STAN UMYSŁU

CZĘŚĆ III. PRZEWODNIK PO WŁAŚCIWYM ODŻYWIANIU

DOBRZE JEŚĆ: OSIEM ZASAD ODŻYWIANIA I ZDROWIA….233

ZASADA 1
ZASADA 2
ZASADA 3
ZASADA 4
ZASADA 5
ZASADA 6
ZASADA 7
ZASADA 8
KOGO TO W OGÓLE OBCHODZI?

JAK SIĘ ODŻYWIAĆ….250

SUPLEMENTY
CZY DASZ RADĘ?
OKRES PRZEJŚCIOWY
WSKAZÓWKI GLENNA
PLAN CAMPBELLA THOMASA M. CAMPBELLA

CZĘŚĆ IV. CZEMU NIE SŁYSZAŁEŚ O TYM WCZEŚNIEJ?

CIEMNA STRONA NAUKI…265

MÓJ UDZIAŁ
WIELKA NIESPODZIANKA
PIERWSZE SPOTKANIE
DRUGIE SPOTKANIE
UPADEK NA WŁASNĄ PETARDĘ
AMERYKAŃSKI INSTYTUT DS. BADAŃ NAD RAKIEM
DEZINFORMACJA
OSOBISTE KONSEKWENCJE
KONSEKWENCJE DLA OPINII PUBLICZNEJ

NAUKOWY REDUKCJONIZM….281

ZAINTERESOWANIE TŁUSZCZEM
MIESOŻERNE PIELĘGNIARKI
TŁUSZCZ KONTRA ŻYWNOŚĆ ODZWIERZĘCA
STUMILIONOWE WYNIKI
ROZWIKŁANIE ZAGADKI DIETY I RAKA
IGNOROWANIE MOJEJ KRYTYKI
SZANSA NA PUNKT ZWROTNY

„NAUKA” PRZEMYSŁU….301

KLUB LOTNISKOWY
WPŁYWOWE GRUPY
CLA- SPRZĘŻONY KWAS LINOLOWY (KWAS RUMENOWY)
NAUKA PRZEMYSŁU
ZAMIŁOWANIE PRZEMYSŁOWCÓW DO KOMBINOWANIA
OWOCOWE DEKLARACJE
NAUKA WCIĄŻ JEST NADUŻYWANA

CZY RZAD JEST DLA LUDZI?……316

ZAKRESY NORM ŻYWIENIOWYCH: NAJNOWSZY SZTURM
BIAŁKO
RAPORT SŁODKI DO BÓLU
WPŁYW PRZEMYSŁU
STRACONE LATA
NIEDOFINANSOWANE BADANIA ŻYWIENIOWE
OSOBISTE HISTORIE